Różnice między fitokannabinoidami a syntetycznymi – czy są równie skuteczne i bezpieczne?

Wraz ze wzrostem zainteresowania terapeutycznym wykorzystaniem kannabinoidów – zarówno w kontekście marihuany medycznej, jak i nowych leków – coraz częściej pojawia się pytanie: czy syntetyczne kannabinoidy mogą zastąpić te naturalne? Czy są równie skuteczne, bezpieczne i zrównoważone biologicznie jak te występujące w roślinie?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy rozróżnić dwie grupy substancji:

Fitokannabinoidy – naturalne związki występujące w konopiach,
Syntetyczne kannabinoidy – wytworzone w laboratoriach, często opracowane z myślą o działaniu na te same receptory.

Czym są fitokannabinoidy?

Fitokannabinoidy to naturalne związki chemiczne występujące w roślinach konopi, które oddziałują na układ endokannabinoidowy człowieka.

Najważniejsze fitokannabinoidy:

THC (tetrahydrokannabinol) – psychoaktywny, przeciwbólowy, przeciwskurczowy,
CBD (kannabidiol) – niepsychoaktywny, przeciwlękowy, neuroprotekcyjny,
CBN, CBC, CBG, THCV – mniej znane, ale o rosnącym potencjale terapeutycznym.

W naturze kannabinoidy występują w kompleksowej matrycy z terpenami i flawonoidami, co tworzy efekt synergii (entourage effect) – wzmacniający ich działanie i łagodzący skutki uboczne.

Czym są syntetyczne kannabinoidy?

Syntetyczne kannabinoidy to związki chemiczne stworzono sztucznie – w laboratoriach farmaceutycznych lub chemicznych – które oddziałują na te same receptory CB1 i CB2 w ludzkim organizmie.

Przykłady syntetycznych kannabinoidów:

Dronabinol – syntetyczny THC (lek: Marinol),
Nabilon – analog THC (lek: Cesamet),
JWH-018 i inne – silne, nielegalne kannabinoidy obecne w tzw. dopalaczach,
HU-210, CP-55940 – stosowane wyłącznie w badaniach naukowych.

Tabela porównawcza: Fitokannabinoidy vs syntetyczne

Cecha	Fitokannabinoidy	Syntetyczne kannabinoidy
Źródło	Rośliny konopi	Laboratoria chemiczne
Przykłady	THC, CBD, CBG, CBN	Dronabinol, Nabilon, HU-210
Złożoność działania	Naturalna synergia z terpenami i flawonoidami	Pojedynczy związek, bez efektu entourage
Bezpieczeństwo	Udokumentowane, łagodne działanie	Różne profile bezpieczeństwa, czasem toksyczne
Skuteczność	Potwierdzona w terapii bólu, padaczki, SM	Wskazania ograniczone (nudności, AIDS, SM)
Działania niepożądane	Zależne od dawki i profilu chemicznego	Często silniejsze, mniej przewidywalne
Status w Polsce	THC i CBD – legalne jako leki/surowce	Dronabinol – dozwolony w importach docelowych

Skuteczność terapeutyczna – jak wypadają w praktyce?

Fitokannabinoidy:

✅ Skuteczne przy padaczce lekoopornej, bólach neuropatycznych, spastyczności w SM, PTSD, lękach.
✅ Ich działanie jest lepiej tolerowane dzięki obecności terpenów i synergii między związkami.
✅ Mogą działać łagodniej, ale są lepiej dostosowane do terapii długoterminowej.

Przeczytaj również Odmiany z dominującym CBG – czym się wyróżniają i kto powinien się nimi zainteresować?

Syntetyczne kannabinoidy:

🔸 Marinol (dronabinol) – skuteczny w leczeniu nudności przy chemioterapii i w kacheksji u pacjentów z AIDS, ale:

ma silniejsze działania uboczne (senność, dezorientacja),
nie oferuje efektu synergii.

🔸 Cesamet (nabilon) – wykazuje podobne działanie, ale również może powodować psychoaktywność, a jego dawkowanie jest mniej intuicyjne.

🔸 Tzw. dopalacze (np. JWH-018) – nielegalne, niebezpieczne, toksyczne – nie mają nic wspólnego z terapią.

Bezpieczeństwo i działania uboczne

Kategoria	Fitokannabinoidy	Syntetyczne kannabinoidy
Tolerancja organizmu	Wysoka, szczególnie w przypadku CBD	Niższa, większe ryzyko działań niepożądanych
Psychoaktywność	Zależna od poziomu THC	Często wysoka, nieprzewidywalna
Ryzyko uzależnienia	Niskie (CBD), umiarkowane (THC)	Może być wyższe przy niektórych związkach
Interakcje lekowe	Tak (CYP450), ale dobrze poznane	Tak, często trudne do przewidzenia

Kiedy syntetyczne, a kiedy naturalne?

Kiedy preferuje się fitokannabinoidy:

Terapia przewlekła (np. padaczka, ból neuropatyczny),
Potrzeba naturalnego profilu działania z efektem synergii,
Terapia personalizowana (THC/CBD w różnych proporcjach).

Kiedy stosuje się syntetyczne kannabinoidy:

W krajach, gdzie medyczna marihuana nie jest legalna,
W określonych wskazaniach (nudności w chemioterapii),
Gdy konieczne jest standaryzowane dawkowanie jednej substancji czynnej.

Status prawny w Polsce

✅ Fitokannabinoidy (THC, CBD) są dopuszczone do obrotu jako:
- surowce farmaceutyczne (susz),
- preparaty importowane na receptę (np. Sativex, Epidiolex),
- suplementy (CBD do 0,2% THC).
✅ Syntetyczne kannabinoidy (np. dronabinol) mogą być importowane na receptę RPW na zasadzie importu docelowego.
❌ Tzw. dopalacze z nielegalnymi syntetykami (np. JWH) są zakazane i niebezpieczne.

Fitokannabinoidy i syntetyczne kannabinoidy to dwie różne drogi farmakoterapii, choć działają na te same receptory. Jednak:

Fitokannabinoidy mają łagodniejszy i bardziej zbalansowany profil działania, wspierany przez naturalny entourage effect.
Syntetyczne kannabinoidy mogą mieć ściśle określone zastosowania, ale też większe ryzyko skutków ubocznych i braku synergii.

Przeczytaj również Kannabinoidy w weterynarii – zastosowanie i korzyści dla zwierząt.