Medyczna marihuana w neurologii – padaczka, stwardnienie rozsiane i ból neuropatyczny

Medyczna marihuana zyskuje coraz większe uznanie w neurologii jako potencjalne wsparcie terapii przewlekłych, opornych na leczenie schorzeń. Jej działanie opiera się na aktywacji receptorów układu endokannabinoidowego – CB1 i CB2 – które występują w ośrodkowym układzie nerwowym i komórkach odpornościowych.

W niniejszym artykule omawiamy trzy główne obszary zastosowania marihuany medycznej w neurologii: padaczkę lekooporną, stwardnienie rozsiane oraz ból neuropatyczny. Każdy z nich wymaga odmiennego podejścia terapeutycznego i rodzaju preparatów.

Padaczka lekooporna – rola CBD

Jak działa?

W leczeniu padaczki szczególną uwagę zwraca się na kannabidiol (CBD) – niepsychoaktywny kannabinoid o udokumentowanym działaniu przeciwdrgawkowym. W badaniach klinicznych CBD wykazało zdolność do:

• zmniejszania częstości napadów padaczkowych,

• redukcji intensywności napadów,

• poprawy jakości życia pacjentów, szczególnie dzieci z zespołem Dravet i Lennoxa-Gastauta.

Co mówią dane?

Wieloośrodkowe badania (m.in. FDA i EMA) doprowadziły do zatwierdzenia preparatu Epidiolex, zawierającego czysty CBD.

Dawkowanie i forma:

• Preparaty z CBD dostępne są najczęściej w postaci olejów doustnych lub kapsułek.

• Terapia prowadzona jest pod nadzorem neurologa, z kontrolą enzymów wątrobowych i interakcji z lekami (np. klobazamem).

Stwardnienie rozsiane (SM) – działanie przeciwspastyczne i neuroprotekcyjne

Dlaczego marihuana medyczna?

W SM jednym z głównych problemów jest spastyczność mięśniowa, która prowadzi do bólu, sztywności, ograniczenia ruchu i utraty sprawności. Kannabinoidy, szczególnie THC i CBD w połączeniu, wykazują skuteczność w redukcji objawów spastyczności.

Dostępne formy terapii:

• Sativex (nabiksymole) – doustny spray zawierający 1:1 THC i CBD, zatwierdzony do leczenia spastyczności w SM.

• Susz do waporyzacji – używany w wybranych przypadkach za zgodą lekarza, jeśli standardowe leki nie działają.

Efekty terapeutyczne:

• redukcja napięcia mięśniowego,

• poprawa snu,

• złagodzenie bólu towarzyszącego SM,

• możliwe działanie neuroprotekcyjne (badania trwają).

Ból neuropatyczny – mechanizm i skuteczność

Czym jest ból neuropatyczny?

To przewlekły ból wynikający z uszkodzenia nerwów lub ich funkcji. Występuje m.in. w:

• neuralgii popółpaścowej,

• cukrzycy (neuropatia cukrzycowa),

• stwardnieniu rozsianym,

• bólach fantomowych.

Rola kannabinoidów:

• THC działa przeciwbólowo przez modulację receptorów CB1 w rdzeniu kręgowym,

• CBD wpływa na szlaki serotoninowe i GABA, co wzmacnia efekt przeciwbólowy,

• efekt synergii (entourage effect) z udziałem terpenów i innych kannabinoidów może zwiększyć skuteczność.

Badania i obserwacje kliniczne:

• W randomizowanych badaniach pacjenci zgłaszali zmniejszenie bólu nawet o 30–50%,

• Część pacjentów osiąga korzyść terapeutyczną przy niższych dawkach opioidów, co może zmniejszać ryzyko uzależnienia.

Porównanie zastosowania marihuany w neurologii

Uwagi dotyczące bezpieczeństwa

• Terapia powinna być zawsze prowadzona przez lekarza – dobór stężenia THC i CBD, monitorowanie działań niepożądanych (senność, suchość w ustach, zmiany ciśnienia).

• U niektórych pacjentów z padaczką obserwuje się interakcje z lekami przeciwdrgawkowymi – konieczna kontrola poziomu leków we krwi.

• W SM i bólu neuropatycznym warto zaczynać od niskich dawek i stopniowo je zwiększać („start low, go slow”).

Co mówi prawo w Polsce?

• ✅ Medyczna marihuana jest dostępna legalnie na receptę RPW w Polsce od 2017 roku.

• ✅ Lekarz dowolnej specjalizacji może przepisać preparat, jeśli uzna to za uzasadnione.

• ✅ Preparaty CBD (np. Epidiolex) mogą być stosowane w leczeniu padaczki – choć w Polsce dostępność zależy od importu i decyzji NFZ.

• ❌ Uprawa konopi innych niż włókniste przez osoby prywatne jest w Polsce nielegalna.

• ✅ Posiadanie nasion konopi w celach kolekcjonerskich jest dozwolone, o ile nie są wykorzystywane do hodowli.

Marihuana medyczna zyskała uznanie w neurologii dzięki swojemu potencjałowi przeciwbólowemu, przeciwspastycznemu i przeciwdrgawkowemu. Dla pacjentów z padaczką, stwardnieniem rozsianym czy bólem neuropatycznym może stanowić realną alternatywę lub uzupełnienie standardowego leczenia.

Kluczem do skutecznej terapii jest standaryzacja, nadzór lekarski i właściwy dobór formy oraz dawki kannabinoidów.